Ο οικισμός Πάκια βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Κουρκούλα και έχει κτιστεί με ανατολικό προσανατολισμό και θέα προς τον κάμπο των Μολάων. Κατοικείται περίπου από 380 κατοίκους και τα γεωγραφικά όρια του, επεκτείνονται σε μεγάλη έκταση νότια του οικισμού προς τη θάλασσα περιλαμβάνοντας τις παραλίες Μακρυγιαλός και Σκύλα, Στα ανατολικά του έχει το τοπικό διαμέρισμα του Δήμου μας, την Ελιά ενώ στα δυτικά συνορεύει με το τοπικό διαμέρισμα της Γλυκόβρυσης του Δήμου Έλους.
Χωροταξικά εντάσσεται στην πόλη των Μολάων αφού έχουν κοινά όρια και ίσως αυτός να είναι ο λόγος που δεν υπάρχει χωριστή αναφορά σ’αυτόν από το 1500 οπότε πρωτοαναφέρεται η πόλη των Μολάων.
Ιστορικό
Ο οικισμός έπαιξε σημαντικό ρόλο επί τουρκοκρατίας οπότε κατοικείτο σχεδόν αποκλειστικά από Τούρκους οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στο χωριό μετά τα Ορλωφικά και ανάγκασαν τους Έλληνες κατοίκους να το εγκαταλείψουν.
Μετά την επανάσταση του 1821 οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να φύγουν. Τότε εγκαταστάθηκαν στα Πάκια Μανιάτες οι οποίοι θέλησαν να κάνουν τον οικισμό κέντρο μαζί με το Φοινίκι, με σκοπό να καταλάβουν το Κάστρο της Μονεμβασιάς το οποίο εξουσίαζαν τα κυβερνητικά στρατεύματα. Μετά τους Μανιάτες κατοίκησαν το χωριό και πρόσφυγες από την Κρήτη και άλλα μέρη της Ελλάδας.
Αρχιτεκτονική κληρονομιά
Ο οικισμός είναι αξιόλογος από κτιριολογική άποψη με ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία και μεγάλη επιρροή από την τουρκική αρχιτεκτονική.
Κύριο χαρακτηριστικό είναι τα καλά κτισμένα πέτρινα σπίτια, πολλά από αυτά βρίσκονται σήμερα ερειπωμένα στην αρχική τους κατάσταση χωρίς να έχουν υποστεί μεταγενέστερες μεταβολές.
Ανάμεσα στα κτίσματα σώζονται κάποια από τα έξι ελαιοτριβεία που υπήρχαν στον οικισμό καθώς και πολλά από τα 12 με 13 αλώνια.
Σώζονται, επίσης, αρκετές ακόμη αψιδωτές πύλες (αυλόπορτες), στέρνες λαξευτές στο βράχο με ένα ιδιαίτερο σχήμα οι οποίες μάζευαν βρόχινο νερό από τις στέγες μέσω των επίσης χαρακτηριστικών υδρορροών, καθώς και πολλοί φούρνοι ιδιαίτερης μορφολογίας.
Ακόμα σώζονται δύο γούρνες λαξευτές από κροκεάτη λίθο (πέτρωμα που χρησιμοποιούσαν από την βυζαντινή εποχή), μία στην βρύση – πλυσταριά στο άνω μέρος του οικισμού και μία στην “Βρυσούλα” έξω από το χωριό.
Αρκετοί είναι οι ναοί που υπάρχουν στα Πάκια από τον 12ο-13ο αιώνα όπως η Παναγίτσα, η Αγ.Βαρβάρα και ο Αγ.Νικόλαος στον οποίο υπάρχουν τοιχογραφίες με απεικόνιση παγκόσμιας μοναδικότητας.
Τους ναούς συμπηρώνουν τα εξωκλήσια των Αγ.Αθανασίου, Αγ.Ευστρατίου και προφήτη Ηλία.
Προϊόντα
Στο χωριό καλλιεργούνται κυρίως δενδρώδεις καλλιέργειες ελαιώνων και εσπεριδοειδών και παράγονται προϊόντα υψηλής ποιότητας όπως λάδι, πορτοκάλια, σύκα, κρασί.
